پایان نامه بررسی فساد اداری و راه های مقابله با آن از دیدگاه قرآن و حدیث

فساد در لغت به معنای تباهی، پوسیدگی، فتنه و آشوب، ظلم، لهو و لعب می‌باشد (عمید، ۱۳۸۱،ج ۳ ،ص۹۱۶). در زبان عربی، فساد این‌گونه تعریف شده است: الفسادُ خروج الشیء عن الاعتدال، قلیلاً کان او کثیراً و یضاده الصّلاح و یستعمل ذلک فی النّفس و البدن و الاشیاء الخارجة عن الاستقامه (راغب اصفهانی، ۱۴۱۲، ج ۱ ، ص۶۳۶). فساد، خارج شدن شیء از حالت اعتدال است کم باشد یا زیاد و نقطه مقابل آن صلاح است. فساد در نفس، بدن و چیزهایی که از اعتدال خارج می‌شوند کاربرد دارد.

الفسادُ نقض الصّلاح، فَسَدَ فَسُدَ و فَسِدُ، وفَسُدَ فساداً وفسوداً… والمفسدة خلاف المصلحة، والاستفساد خلاف الاستصلاح (ابن منظور، ۱۴۱۴، ج ۳۳ ، ص ۳۵). فساد، ضد و مخالف صلاح است و از سه باب فَسَدَ، یفسُدُ و یفسِدُ و فَسُدَ با مصدر فساد و فسود آمده است. مفسده خلاف مصلحت و استفساد خلاف استصلاح است.

اهل لغت، فساد را در مقابل صلاح و إفساد را درمقابل إصلاح قرار داده‌اند. إفساد، یعنی پدید آوردن تباهی و نابسامانی (قرشی،۱۳۷۱، ج ۵، ص ۱۷۴) و إصلاح یعنی سامان بخشی و زدودن فساد و تباهی.

از آنجا که اشیاء با اضداد خود بهتر شناخته می‌شوند؛ برای درک مناسب‌‌تر مفهوم فساد، معنای صلاح را نیز اختصاراً بیان می‌کنیم:

الصّلاحُ ضدّ الفساد. و هما مختصان فی اکثر الاستعمال بالافعال و قوبل فی القرآن تارة بالفساد وتارة بالسّیئه. قال تعالی: ولاتفسدوا فی الارض بعد اصلاحها (الاعراف/ ۵۶) خلطوا عملاً صالحا وآخر سیئاً (التوبه/ ۱۰۲) (راغب اصفهانی، ۱۴۱۲، ج۱، ص۴۸۹). صلاح، ضد فساد است و آن دو بیش‌تر جاها در افعال به کار برده شده‌اند. صلاح در قرآن، گاه در برابر فساد قرار گرفته است همانند: ولاتفسدوا فی الارض بعد اصلاحها: و در زمین، پس از اصلاح آن فساد مکنید. و گاه در برابر سیّئه، همانند: خلطوا عملاً صالحاً وآخر سیئاً: کار شایسته را با (کاری) دیگر که بد است درآمیخته‌اند. ( انجام پایان نامه علوم سیاسی )

 

مفهوم اداره

اداره: به معنای دور زدن، چرخاندن و داد و ستد کردن (مهیار، بی‌تا، ص ۳۳) و اداری: صفت نسبی منسوب به اداره است. احتمالاً نظام رسمی هدایت عمومی یک جامعه را از آن جهت اداره گویند که امور مربوط به آن برای پیشبرد اهداف، دست به دست شده و با همکاری و هماهنگی گروهی صورت می‌پذیرد. زیرا «اداره به معنای عام، به کلیه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که برای نیل به هدف (اهداف) خاصی نیاز به همکاری دارد» (فیضی، ۱۳۸۸، ج ۱، ص ۵). به عبارت دیگر، اداره به مفهوم رهبری و گرداندن تشکیلات اجرایی و اداری است؛ هم از این نظر که چه چیزی و چگونه باید انجام پذیرد و هم از این لحاظ که چه کسانی باید آن را به انجام برسانند (محمدی، ۱۳۸۵، ص ۲۲). سخن گفتن از اداره و مدیریت، در زندگی گروهی و اجتماع معنا می‌یابد. هرچه بر گستردگی امور و پیچیدگی روابط اجتماعی افزوده شود؛ اداره نیز فنّی و دشوار خواهد بود. در گذشته اداره جوامع ساده و آسان بوده است؛ اما امروزه بر اثر پیشرفت بشر و تحول جوامع، اداره به یک موضوع کلان، پیچیده و تخصصی تبدیل شده که افزون بر رشته مدیریت، شاخه‌های متعدد علوم انسانی، متکفل تبیین و توسعه بخشی از مسائل مدیریت و اداره جامعه شده‌اند. ( انجام پایان نامه ارشد علوم سیاسی )

 

فساد اداری در اصطلاح مدیریت

فساد به طور کلی به حادثه‌ای اطلاق می‌شود که در آن دگرگونی شئ به حدی می‌رسد که دیگر نمی‌توان آن را بدان نام نامید و یا شناسایی کرد (لطیفی،۱۳۸۰، ص ۳۶۸). معادل انگلیسی فساد corruption از ریشه فعل لاتین rumpere به معنای شکستن می‌باشد. بنابراین در فساد چیزی می‌شکند یا نقض می‌شود. این چیز ممکن است رفتار اخلاقی یا شیوه قانونی یا غالباً مقررات اداری باشد (صفری و نائبی، ۱۳۸۰،ص ۱۴۵). تعاریف متعددی از فساد اداری به عمل آمده است که از قرابت معنایی بالایی با یکدیگر برخوردارند. به عنوان مثال: فساد یکی از مظاهر رفتار ضد اجتماعی است که مزایایی را خارج از قاعده و برخلاف هنجارهای اخلاقی و قانونی به مرتکبین خود می‌دهد و در مقابل قدرت بهبود شرایط زندگی سایرین را تضعیف می‌نماید (ربیعی، ۱۳۸۳، ص ۲۹). فساد اداری به مجموعه‌ی رفتارهای آن دسته از کارکنان بخش عمومی اطلاق می‌شود که در جهت منافع غیر سازمانی، ضوابط و عرف پذیرفته شده را نادیده می‌گیرند (هانتینگتون، ۱۳۷۰، ص ۹۰ ؛کلیتگارد، ۱۳۷۵، ص ۳۵). فساد اداری شامل فروش آراء حقوقی، تصمیمات اداری یا قانونی یا مقامات دولتی می‌شود. پرداخت پنهانی به شکل هدیه، هزینه دستمزد، استخدام، کمک به خویشاوندان، نفوذ اجتماعی یا هر گونه رابطه‌ای که منافع عمومی و رفاه آن را مختل سازد؛ چه حاکی از پرداخت یا عدم پرداخت پول باشد؛ معمولاً به عنوان فساد شناخته می‌شود (ذاکر صالحی، ۱۳۹۱، ص ۱۴). بر اساس تعریف بانک جهانی و سازمان شفافیت بین المللی، فساد اداری عبارتست از «سوء استفاده از اختیارات دولتی (قدرت عمومی) برای کسب منافع شخصی (خصوصی) و این تعریف مورد توافق عمومی در جهان می‌باشد» (عباس زادگان، ۱۳۸۹، ص ۱۵).

 

از طریق لینک زیر می‌توانید، به صورت رایگان نسخه کامل این پایان نامه را دریافت کنید:

بررسی فساد اداری و راه های مقابله با آن از دیدگاه قرآن و حدیث