نقد و بررسی رمان شوهر آهو خانم
شوهر آهو خانم، نخستین اثر علی محمد افغانی، اولین رمان بلند فارسی و یکی از بهترین رمان‌های فارسی در پنجاه سال اخیر است که در سال ۱۳۴۰ منتشر شد و ازهمان نخستین ماه‌های انتشار با استقبال گسترده بازار کتاب ایران رو به رو گردید. این رمان از سوی «انجمن کتاب ایران» به عنوان داستان برگزیده سال ۱۳۴۰ انتخاب شد و منتقدان ادب داستانی به ستایش آن پرداختند.
شوهر آهو خانم، اثری است رئالیستی اما نه یک رئالیسم مبتدی و عاری از نوآوری، رئالیستی است قرن بیستمی که رگه‌‌هایی از دیگر مکاتب ادبی در آن مشهود می‌شود. این اثر با در نظر گرفتن انبوه مسائلی از زندگی اجتماعی ملت ایران که در آن مطرح شده و از نظر ساختمان، شکل هنری و پرداخت هنرمندانه‌ی عناصر داستانی و همچنین از نظر سبک، زبان و شیوه بیان و محتوای تاریخی و اجتماعی‌اش نقطه عطفی در مسیر رشد و پیشرفت نثر ایران به شمار می‌رود.
دراین پژوهش سعی بر آن است تا نوع رمان، مکتب‌های ادبی و سبک شوهر آهو خانم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و بیشتر عناصر داستانی، جداگانه براساس معیارهای رمان‌شناسی معاصر بررسی و ارائه گردد و نقاط قوت و ضعف آن‌ها به صورت مستدل و مستند نشان داده شود. ( انجام پایان نامه ادبیات فارسی )
پس از تلخیص رمان، از منظر اصطلاحات داستانی، پیرنگ، شخصیت پردازی، صحنه پردازی، زاویه دید، موضوع، درون‌مایه، لحن، فضا و رنگ، گفت و گو، کنش و حادثه، توصیف، نام و عنوان، تنه داستان (مقدمه،گره و بحران، تعلیق، کشمکش، هیجان، اوج، پایان) و حقیقت مانندی رمان، تحلیل و بررسی می‌گردد. از منظر سبک، خصوصیات سبکی شوهر آهو خانم در سه سطح زبانی، بلاغی و فکری پرداخت می‌شود. از آن‌جا که سطح زبانی مبحث گسترده‌ای است، خصوصیات زبانی در دو سطح واژگانی و نحوی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از منظر مکتب ادبی، خصوصیات رئالیسم، رمانتیسم، ناتورالیسم، سوررئالیسم، سمبولیسم و جریان سیال ذهن در شوهر آهو خانم در بوته نقد و بررسی گذاشته می‌شود. از منظر نوع رمان، به صورت مستدل نشان داده خواهد شد، شوهر آهو خانم اثری دراماتیک، محلی، اجتماعی و روانشناختی است.
پیش گفتار
رمان شوهر آهو خانم، اثر علی محمد افغانی، یکی از بهترین رمان‌های فارسی در پنجاه سال اخیر است که در سال ۱۳۴۰ منتشر شد. پس ازانتشار این رمان که مورد استقبال قرار گرفت، «انجمن کتاب ایران» آن‌را به عنوان رمان برگزیده سال ۱۳۴۰ انتخاب کرد ومنتقدان ادب داستانی به ستایش آن پرداختند و در نشریات ادبی آن زمان نوشتند: بدون شک اثر استادانه‌ای در زبان فارسی به وجود آمده است. این اثر با درنظر گرفتن انبوه مسائلی از زندگی اجتماعی ملت ایران که در آن مطرح شده و همچنین از نظر سبک، زبان، ساختمان و شیوه بیان فولکلوریک آن که با وجود همه کمی‌هایش مطمئناًٌ به خاطر شکل هنری و محتوای اجتماعی‌اش نقطه عطفی در مسیر رشد و پیشرفت نثر ایران به شمار می‌آید و ارزش آن را دارد که به نقد گذارده شود.
ندوشن معتقد است که یک خلاء طولانی و دیرین با انتشار شوهر آهو خانم پر شده است. وی می‌نویسد: «شوهر آهو خانم آینه تمام نمای اجتماع و به حقیقت دائرة‌المعارف عظیمی است از زندگی دورانی که به شتاب سپری می‌شود». هنر اصلی نویسنده در نحوه نگارش داستان و حتی در تعبیرات بکر و بی‌شمار و توصیف‌های گویای او نیست، هنر بزرگ وی این است که به همراه آفریدن ده‌ها انسان حقیقی و به جنبش در آوردن صدها حادثه واقعی از یک دوران خاص اجتماع پرده بر گرفته و سیرواقعی آن را با همه زیر و بم‌ها و سایه روشن‌هایش پدیدار کرده است. (ندوشن، ۱۳۴۰:۵۲۵)
در این پژوهش در نظر است، نوع رمان، مکتب ادبی و سبک شوهر آهو خانم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و بیشترعناصر داستانی جداگانه براساس معیارهای داستان‌نویسی معاصر بررسی و ارائه گردد و با نشان دادن محاسن و معایب آن از درستی و نادرستی نظر منتقدان در باب انسجام و انتظام مطلوب رمان اطلاع یابیم.
این پژوهش مبتنی بر یازده فصل می‌باشد. فصل نخست دربرگیرنده رمان، رمان فارسی و انواع رمان می‌باشد. در فصل دوم پژوهش به بررسی مهم‌ترین اصطلاحات داستانی می‌پردازیم. فصل سوم دربرگیرنده مکاتب ادبی است. فصل چهارم پژوهش شامل سبک ادبی است. در فصل پنجم خلاصه‌ی صحنه‌های رمان آورده می‌شود که بی گمان برای ورود به مبحث عناصر داستانی و آگاهی از چند و چون و حال و هوای رمان ضروری می‌نماید.
فصل ششم مبتنی است بر نوع رمان شوهر آهوخانم. فصل هفتم پژوهش دربرگیرنده اصطلاحات داستانی در شوهر آهوخانم می‌باشد. در این فصل مهم‌ترین عناصر داستانی چون پیرنگ، شخصیت پردازی، صحنه پردازی، زاویه دید، موضوع، درون‌مایه، لحن، فضا و رنگ،گفت و گو،کنش و حادثه، توصیف، نام و عنوان، تنه داستان (مقدمه، گره و بحران، تعلیق، کشمکش، هیجان، اوج، پایان) و حقیقت مانندی مورد بررسی و موشکافی واقع می‌شود.
فصل هشتم ناظر است بر نقد و بررسی مکتب ادبی چون رئالیسم، رمانتیسم، ناتورالیسم، سوررئالیسم، سمبولیسم و جریان سیال ذهن در شوهر آهو خانم. فصل نهم پژوهش، در برگیرنده‌ی سبک رمان می‌باشد. در این فصل خصوصیات سبکی شوهر آهوخانم در سه سطح زبانی، بلاغی و فکری تحلیل و بررسی می‌گردد. فصل دهم پژوهش نتیجه‌گیری است. در این فصل سعی بر آن است تا نتایج حاصل از این پژوهش با توجه به مطالب ارائه شده در فصل ششم، هفتم، هشتم و نهم بیان گردد. فصل یازدهم در برگیرنده‌ی منابع و مآخذ می‌باشد.
از طریق لینک زیر میتوانید، به صورت رایگان نسخه کامل این پایان نامه را دریافت کنید:
پایان نامه نقد و بررسی رمان شوهر آهو خانم
- ۹۷/۱۰/۲۷